Er wordt heel wat afgepraat. En geschreven. Met het idee dat deze woorden – gesproken of op schrift – iets in gang zetten. Mensen bewegen om iets te gaan doen. Hoe kan het dat we denken dat woorden zo belangrijk zijn om gedrag te beïnvloeden? Omdat het makkelijk is? Omdat we woorden in overvloed hebben? Dat is misschien ook precies het probleem…
Als communicatieadviseur krijg ik vaak verzoeken om communicatie te doen (logisch 😀). Ze hebben een adviseur nodig, die zeker drie dagen in de week communicatie gaat verzorgen. Elk zichzelf respecterend programma / project zet communicatie tegenwoordig hoog op de agenda. Dat is goed nieuws, maar de invulling ervan bepaalt het succes. Bij het verzoek om communicatie is heel vaak ook een beeld hoe dat er uit moet zien. Een wekelijkse nieuwsbrief om mee te beginnen. Een eigen website, een eigen logo. Vooral veel communicatie. Drie dagen in de week communicatie produceren om over de doelgroep uit te storten. Wooaah, failure guaranteed.
Hoe het communicatievak is veranderd
Met ruim 20 jaar ervaring heb ik het vak zien veranderen. Vroeger had je als communicatieadviseur exclusief toegang tot de communicatiekanalen, dus deed je de communicatie. Tegenwoordig zijn die kanalen toegankelijk voor iedereen. Van communicatie doen voor een organisatie, verschuift het naar communicatie mogelijk maken (infrastructuur bieden) en adviseren over de juiste inzet van kanalen en de juiste boodschap. De communicatie wordt gedaan door de persoon of het team, die daar de logische afzender van is.
Deze verschuiving zorgt ook voor nieuwe uitdagingen. Doordat iedereen toegang heeft tot de communicatiekanalen, wordt er veel meer gecommuniceerd. Waar je voorheen een overzichtelijke stroom van communicatie had, voelt het nu als een lawine. En de oplossing om in die lawine je punt over de bühne te krijgen is NIET door heel veel te communiceren. Echt niet.
Hierbij een plaatje wat ik al jaren in mijn achterzak heb en bij elk adviesgesprek op tafel leg. Ooit gevonden op internet. Het geeft precies weer waar je focus moet zitten. Niet alles wat je zelf (als organsitie, afdeling, programma of project) interessant vindt over de doelgroep uitstorten, maar ontdekken wat relevant is (dus dan moet je echt in de huid van je doelgroep kruipen) en alle energie daarop richten. Als je teveel meeneemt wat niet relevant is, dan is de kans dat juist het relevante stukje van je communicatie niet aankomt.
Het kan anders. Het moet anders.
Sinds een paar jaar heb ik de stellige overtuiging dat anders DOEN de sterkste boodschap is. Dat vinden de programma’s en projecten nogal ingewikkeld. Want een woord is nog geen daad. En woorden zijn sneller gerealiseerd. Veel trajecten in organisaties zijn gericht op ander gedrag. Een andere cultuur, een andere manier van werken. In plaats van het erover te hebben, kun je beter laten zien dat de verandering er al is. Door de dingen anders te doen. Of door iets anders te doen.
Voorbeelden
In plaats van een directeur die een grote groep medewerkers toespreekt, nodigt de baas een hele kleine groep medewerkers uit om mee in gesprek te gaan. In plaats van ghostwriting, worden teksten door de mensen zelf geschreven. In plaats van zit en luistersessies, organiseer je een sessie waarin mensen zelf aan de slag gaan om iets te leren. In plaats van de afdeling communicatie die de communicatie onder controle houdt en alles binnen de lijntjes houdt, naar het stimuleren van initiatieven vanuit de werkvloer, die juist die lijntjes overschrijden. Elk bedrijf heeft piraten nodig (leestip “Be more pirate”, nu weet je ook wat de mensen in de metro op de foto hierboven aan het lezen zijn). Ze zijn er al en als je ze een zetje geeft, dan kan dat enorm veel impact hebben op de verandering die je beoogt.
Zo organiseerde ik een paar jaar terug een sessie zakelijk tekenen voor 160 collega’s. In twee uur tijd leerden ze op een andere manier hun boodschap over te brengen. Er waren heel wat kritische geluiden, want zonde van de tijd van al die mensen en zonde van het geld. Maar… een zaadje was geplant voor ander gedrag. Die 160 mensen brachten het in hun teams en die gingen er ook meer aan de slag. Het verspreide zich als een vuurtje. Zo veranderde communicatie van kille powerpointslides naar inspirerende tekeningen. En dat bracht een nieuwe vibe in de organisatie. Mensen voelen dat er iets verandert.
Het afschaffen of radicaal veranderen van reguliere processen is een hele sterke boodschap
Dit anders doen gaat zeker niet alleen over communicatie. Maar vooral ook over allerlei business processen die je anders gaat doen. En dit is altijd mijn advies aan organsitaties, programma’s of projecten. Ga het anders doen. Daarmee wordt de verandering tastbaar en geloofwaardig. Dan gaan de mensen mee.
Het stoppen van dingen is bijvoorbeeld een hele sterke boodschap. Bijvoorbeeld het afschaffen van exclusieve parkeerplekken voor de directie (heel makkelijk te doen) of het radicaal versimpelen of afschaffen van de jaarlijkse businessplanningscyclus (dat ligt ingewikkelder). Gedrag beïnvloed gedrag. Woorden doen dat niet (voldoende). En dus zijn daden geweldige communicatieboodschappen.
Kortom, in plaats van al die woorden, probeer eens in daden te gaan communiceren. Het wordt er een stuk leuker, interessanter en effectiever door.
Kanttekening: Ik gebruik ook veel woorden om dit uit te leggen. Ja, scherp gezien! Hoewel er steeds minder mensen zijn die lezen, heb jij het tot het einde gered. En daarmee hoop ik dat ik je geholpen heb met dit verhaal. In mijn werk ben ik ondertussen afgestapt van ‘communicatie doen’ en stimuleer ik organisaties (en programma’s en projecten) om tot die daden te komen die zoveel meer zeggen dan alle woorden die je er aan kunt geven.